Günümüzde 65 yaşını geçmiş insanların yüzde 5’ini, 80 yaşının üstündeki bireylerin yüzde 20’sini ve 90 yaş üstündekilerin de yüzde 30’unu etkileyen bir beyin hastalığı olan Alzheimer hastalığı halk arasında bunama olarak anılıyor. Beynin, hafıza başta olmak üzere bütün bilişsel fonksiyonlarında giderek ilerleyen kayıplara neden olan bu hastalık en sık görülen demans türleri arasında yer alıyor. Alzheimer belirtileri denilince akla ilk gelen şeyin unutkanlık olduğunu söyleyebiliriz. Fakat bunu arada bir hemen herkesin yaşadığı günlük unutkanlıkla karıştırmamak gerekiyor. Tedavisi henüz bulunamamış olan bu hastalığa yakalanan bireylerin unutkanlığı zaman içinde günlük yaşamlarını olumsuz etkileyecek seviyeye varıyor.
10 Alzheimer Belirtisi
1. Kişilik Değişimi
Alzaymır (Alzheimer) hastalığının akla getirdiği ilk belirti unutkanlık olmakla beraber, hastalığın ilk sinyallerinin kişilikteki bazı değişiklikler olduğu yolunda görüşler var. Bunlar kişinin davranış ve tepkilerinin bilinenden farklı olması şeklinde gerçekleşebilir. Örneğin kişi ortada görünür bir neden yokken hızlı bir şekilde sakinlikten öfkeye geçiş yapabilir ya da sosyal bir birey katıldığı sosyal ortamlardan çekilmeye başlayabilir. Eli açık bir insan cimri birine dönüşebilir.
2. Günlük Hayatın Gidişini Bozan Unutkanlıklar
Özellikle çok yakın dönemlerle ilgili planların unutulması; randevuları, toplantıları, marketten bir şeyler almayı unutmak.
3. İşlerde Ve Görevlerde Aksamalar
Bireyin, daha önce sorunsuz bir şekilde hallettiği işlerini ve görevlerini eskisi gibi yapamamaya başlaması; eşyaların kullanılış şeklini hatırlamakta güçlük çekmesi, evin düzeniyle ilgili kafa karışıklıkları yaşaması.
4. Planlama Ve Hesaplama Yapmakta Güçlük Çekmek
Günlük işlerin sırasını ve süresini ayarlamakta zorlanmak, faturaları ödemeyi, normalde rahatça yapılan bir yemeğin tarifini veya bir el işi örneğinin yapımını unutmak.
5. Zamanlar Ve Yerler Konusunda Kafa Karışıklığı Yaşamak
İş yerini, düzenli olarak gidilen bir marketi veya camiyi bulamamak, evdeki odaları, günün hangi saatinde olunduğunu, günleri ve ayları karıştırmak.
6. Eşyaları Koyulması Gerekenden Farklı Yerlere Koyup Bunu Unutmak Ve Başkalarını Suçlamak
Buzdolabına koyulması gereken meyveleri gardıroba koymak türünden davranışlar. Bunun yanı sıra, yanlış yere konulmuş eşyaların yerini unutan hastanın yakınlarını eşyayı kaybetmekle veya çalmakla suçlaması.
7. Her Zaman Yapılan Etkinliklerden Kaçınmak, Durgunlaşmak
Kişinin her zaman ilgili olduğu konulara ilgisini kaybetmesi, devamlı olarak yaptığı aktivitelerden kaçınması, saatlerde televizyona bakarak zaman geçirmeye veya normalde uyuduğundan daha uzun süre uyumaya başlaması.
8. Yargılama Ve Karar Verme Sorunları
Günlük hayatın içinde daha önce zorlanmadan alınan kararların alınması için çok zaman harcanması, bir türlü karar verememek veya normal dışı, garip kararlar vermek.
9. Hava Şartlarına göre Giyinmemek
Soğuk havalarda ince kıyafetler, sıcakta kış mevsimine özgü şeyler giymek de Alzheimer belirtileri arasında yer alır.
10. Konuşma Ve Anlama Sorunları
Alzheimer hastaları eskisinden daha az kelime kullanarak konuşmaya, söyleyecekleri sözler için uygun kelimeleri bulmakta zorlanmaya başlayabilirler. Bazen bir kelimeyi hatırlayamadıkları için onu tanımlayan bir cümle kurmaya çalışırlar. (Tarak için “Saçlarımı düzelten şey” demek gibi.)
Alzheimer Hastaları Unutkan Olduklarını Kabul Etmezler
İnsan arada bir yolda karşılaştığı ve kendisine selam veren kişinin kim olduğunu, cüzdanını nereye koyduğunu veya o günün haftanın hangi günü olduğunu unutabilir. Alzheimer hastalarının unutkanlığı bundan farklı bir şeydir, onlarınki günlük hayatlarında ciddi aksaklıklar olmasına sebep olabilir. Ayrıca, norma şartlar altında kişi unutkanlığının farkındadır ve bunu endişeli veya alaylı bir dille ifade eder. Oysa bir Alzheimer hastası bu durumu inkar eder ve unutkanlığını dile getiren kişileri suçlayabilir.
Alzheimer Hastalığının Süreçleri
Hastalığın erken dönemdeki belirtileri hafiftir ve genellikle üstlerinde durulmaz. Bunlar alışılmıştan daha ileri düzeyde bir unutkanlık, yorgunluk, karar verme sorunları, sosyal davranışlarda değişiklikler, sözcükleri hatırlamakta veya bir karar almakta güçlük çekmek olarak sıralanabilir.
Orta dönemdeki belirtiler günlük aktivitelerin sürmesini engelleyecek düzeydedir. Huzursuzluk, paranoya, başkalarına karşı saldırgan veya düşmanca davranışlar, motor becerilerde aksaklıklar, sosyal ilişkilerde belirgin bozulmalar ve kaybolmalar görülür.
Alzaymır hastalığının ileri döneminde birey bakıma muhtaç biri haline gelir. Kişinin ailesiyle, yakın ve uzak çevresindeki kişilerle ilişkilerini negatif etkileyen uyum sorunları (Emosyonel bozukluk), sürekli dolanıp durmak, konuşmakta veya basit konutları uygulamakta zorluk çekmek, hayaller görmek, mesaneyi ve bağırsakları kontrol edememek gibi sorunlar gözlenir.
Alzheimer Olmamak Veya Hastalığı Geciktirmek İçin Neler Yapabiliriz?
Yaşın ilerlemesi hastalığın en büyük risk faktörü olarak belirtiliyor. Alzheimer, belirtilerini 60 yaştan itibaren göstermeye başlıyor ve yaş 65’i geçtiğinde, insanlarda gürümle oranı her 5 yılda bir 2 kat artıyor. 80’li yaşlardan sonra bu oran yüzde 50’ye kadar çıkabiliyor.
Alzheimer’dan korunmak için mutlaka fiziksel olarak hareketli olmak gerekiyor. Düzenli olarak yaş dönemine uygun fiziksel egzersizler yapmak hem hastalığın gelişmesini geciktiriyor, hem de hastalığa yakalanmış olan kişilerin durumundaki kötüye gidişi azaltıyor. Egzersiz yapmak beyin sağlığını da olumlu etkiliyor, ayrıca insanların daha geniş ve pozitif düşünmesine yardımcı oluyor; bu yüzden gerçekten çok önemli.
Bir hobiyle uğraşmak, yeni beceriler kazanmaya çalışmak, yeni şeyler öğrenmek ve kitap okumak da bu hastalıktan korunmaya yardımcı oluyor. Ayrıca açık havada yürüyüş ve başka faaliyetlerde bulunmak, sosyal hayatı canlı tutmak, beyni zorlayan ve düşünmeyi teşvik eden oyunlar oynamak, gün içinde günlük rutinin dışında bir şeyler yapmak, sigara içmemek, fazla alkol tüketmemek, dinlenmeye ve yeterince uyumaya dikkat etmek gerekiyor. Alzheimer’ın stresle bağlantılı olduğu yolunda görüşler de mevcut, bu yüzden bireylerin hayatlarında stres yaratan unsurları ortadan kaldırmaya veya azaltmaya çalışmaları tavsiye ediliyor.
Eğitim düzeyinin de Alzheimer’la ilgisi olduğunu ekleyelim. Araştırmalar, hastalığın eğitim seviyesi yüksek olan kişilerde görülme oranının daha düşük olduğunu gösteriyor.