Çocuk Felci Nedir?

Tıptaki ismi poliomyelit olan çocuk felcinin, son yıllarda geçmişte olduğu kadar sık gündeme gelmediğini fark etmişsinizdir. Bunun nedeni, düzenli aşılama ve kimi antibiyotik uygulamaları sonucu çocuk felci ortaya çıkaran virüsün zayıflatılması ve hastalığın artık çocuklarda eskisi kadar sık görülmemesidir. Ancak Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) raporlarına göre, çocuk felcinin görülme sıklığı başta Ortadoğu ülkeleri olmak üzere bazı bölgelerde tekrar yükselişe geçmiştir. Bu durum, çocuk sağlığı üzerinde ciddi bir tehdit oluşturan bu hastalığın tekrar ayrıntılarıyla irdelenmesini gerekli kılmıştır. Poliomyelit, öncelikle 5 yaş altı çocukları etkileyen, felce ve hatta ölüme neden olabilen, oldukça bulaşıcı viral bir hastalıktır.

Çocuk Felci (Poliomyelit) Nedir ve Nasıl Bulaşır?

Çocuk felcinin meydana gelme sebebi, henüz insan vücudunun tam olarak doğal bağışıklık geliştiremediği, poliovirüs adı verilen bir virüstür. Geçmiş çağlarda özellikle yaz ve yazı takip eden sonbahar aylarında, çocuk-yetişkin ayrımı olmaksızın her yaş grubunda rastlanabilen bu hastalık, tıbbın gelişmesi, tanı koyma teknolojilerinin ilerlemesi ve yaygın çocuk felci aşısı uygulamasına geçilmesiyle daha çok 5 yaşından küçük çocuklarda görülmeye başlamıştır. Çocuk felci adını da bu sebeple alan hastalığın, özellikle gerekli hijyen koşullarının sağlanamadığı ve aşılama uygulaması yapılmayan bölgelerde daha büyük çocuklara ve yetişkin bireylere bulaşması da mümkündür.

• Bulaşma Yolları: Poliovirüs, ağız ve dışkı yoluyla bulaşır. Hastalık, virüsle enfekte olmuş dışkı parçacıklarının kontamine ettiği yiyecek veya suyun tüketilmesiyle yayılır. Ayrıca, enfekte bir kişinin öksürük veya hapşırmasıyla havaya saçılan damlacıklar yoluyla da bulaşabilir.

Belirtiler ve Hastalığın Seyri: Ne Zaman Harekete Geçmelisiniz?

Çocuk felci belirtileri, hastalığın seyrine göre farklılık gösterebilir. Hastalık, genellikle 3 ila 21 gün süren bir kuluçka dönemiyle başlar ve çoğu zaman grip benzeri, hafif belirtilerle seyreder.

• Erken Belirtiler:Çocuk felci belirtileri arasında bulunan yüksek ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve boğaz ağrısı, aynı yaş grubundaki çocukların geçirdiği çiçek, kızamık gibi çocuk hastalıkları ile karıştırılmasına neden olabilmektedir.

• Ayırt Edici Belirtiler: Hastalığın ilerlemesi halinde, nörolojik sisteme zarar vermeye başladığına işaret eden bazı ayırt edici belirtiler ortaya çıkar. Bunlar; normalde çocuklarda yaygın olmayan acı verici bir sırt ağrısı, boyun ve bacaklarda sertliktir. Hastalık ilerledikçe bu ağrı omuriliğe yayılır ve iltihap oluşumuna neden olur.

• Hastalığın İlerlemesi ve Felç: Hastalığın en korkulan sonucu felçtir. Virüs, omurilikteki sinir hücrelerini (motor nöronları) tahrip ettiğinde, kaslar felç olur. Bu durum, bacaklarda ve kollarda kalıcı felce yol açabilir. Kimi vakalarda felç, solunum kaslarını da etkileyebilir ve ölümcül olabilir.

Tedavi ve Korunma Yolları: Aşılama Neden Hayati Önemde?

Çocuk felci başlangıçta kısmi felce benzer, hatta daha hafif belirtiler gösterse de, zamanında aşılama ya da tedavi olmadığında ömür boyu kalıcı olacak bir omurilik zedelenmesine neden olabilir. Kimi vakalarda hijyen koşullarının sağlanması sonucu en fazla bir ay içinde kasların eski haline döndüğüne rastlanmıştır, ancak bu durum oldukça nadir görülür. Bu nedenle hastalık kesinlikle hafife alınıp riske edilmemeli, mutlaka bir doktora ya da halk sağlığı merkezine başvurulmalıdır.

• Aşılama: Çocuk felcinden korunmanın en güvenli ve en etkili aracı aşıdır. Aşı, vücudun virüse karşı bağışıklık geliştirmesini sağlar ve hastalığın ortaya çıkmasını engeller. Hastalıktan korunmak için çocukların ilk olarak 6. aylarını doldurmadan, 2. olarak ilk aşılamadan yaklaşık 8 hafta sonra, 3. olarak bir önceki aşıdan 6 ay sonra ve 5 ve 15 yaşlarındayken birer kez daha olmak üzere toplam 5 kez aşılanmaları gerekmektedir. Ağızdan yapılan çocuk felci aşısı acısız olup pek çok halk sağlığı merkezinde ücretsiz olarak uygulanmaktadır.

• Tedavi: Ne yazık ki, çocuk felcinin bilinen bir tedavisi yoktur. Tedavi, sadece semptomları hafifletmeye ve felçli kasların işlevini olabildiğince korumaya yöneliktir. Fizik tedavi, rehabilitasyon ve solunum desteği, hastalığın seyrini yönetmek için kullanılan yöntemlerdir.

Ebeveynlere Özel Öneriler ve Tehdit Algısı

Çocuk felci, küresel aşılama kampanyaları sayesinde dünya genelinde neredeyse tamamen ortadan kalksa da, risk hala mevcuttur. Ebeveynlerin bu konuda bilinçli olması ve proaktif adımlar atması gerekmektedir.

• Hijyenin Önemi: Virüsün dışkı yoluyla bulaşması nedeniyle, hijyen kurallarına azami dikkat edilmelidir. Çocuklara düzenli el yıkama alışkanlığı kazandırılmalı, güvenilir gıda ve su kaynakları kullanılmalıdır.

• Aşılama Takvimine Uygunluk: Ulusal aşılama takvimine uymak ve çocuğunuzun tüm aşılarını eksiksiz yaptırmak, onun ve toplumun sağlığı için en önemli sorumluluktur.

• Tehdit Algısı: Dünyanın farklı bölgelerinde görülen vakalar, küreselleşen dünyada hiçbir hastalığın tamamen yok olmadığını hatırlatır. Bir bölgedeki salgın, turizm veya göç yoluyla hızla başka bölgelere yayılabilir.

Sonuç olarak, çocuk felci, hafife alınmaması gereken ciddi bir hastalıktır. Ancak modern tıp ve yaygın aşılama kampanyaları sayesinde tamamen önlenebilir bir durumdur. Ebeveynler, aşı takvimine uyarak ve hijyen kurallarına dikkat ederek çocuklarını bu yıkıcı hastalıktan koruyabilirler.