Yeni Başlayanlar İçin Okula Uyum Süreci

İlkokula başlamak, bir çocuğun hayatındaki en önemli geçiş dönemlerinden biridir. Aile ortamıyla okul ortamı arasındaki farklar, çocukların bazen sorunsuz, bazen de problemli bir okula uyum süreci yaşamasına sebep olur. Her çocuk okula aynı şekilde adapte olamaz. Ebeveynleri tarafından çok fazla himaye edilen çocuklar, bu konuda daha çok zorluk çekerler. Aile üyelerinden birinin yakın geçmişte vefat etmesi gibi travmatik olaylar da sürecin sancılı geçmesine yol açabilir. Aile ortamı gerginse, sürekli çatışmalar yaşanıyorsa, çocuğun aklı evde kalabilir, eve döndüğünde anne veya babasını bulamamaktan korkabilir. Bazen de evdeki olumsuz ortamdan çok fazla rahatsız olan çocuğun okulda kendini daha iyi hissetmesine yol açar. Sonuçta, okula uyum sağlamak, hayatında önemli bir sorunu olmayan mutlu ve keyifli çocuklar için bile her zaman kolay değilken, saydığımız tarzda problemler yaşayan çocuklar için daha da zordur. Anne-babaların tutumu, çocukların eğitim hayatına adapte olmayı başarması açısından son derecede önemlidir.

Okula Uyum Süreci ve Okul Korkusu

Hayattaki başlangıçlar, hemen her zaman iki taraflıdır: İnsan hem heyecan hem de endişe duyar. Bir çocuğun ilkokula başlaması, kendisi için de ailesi için de önemli bir değişikliktir. Günün belli bir kısmını evinden, ebeveynlerinden ayrı, ev ortamından çok farklı bir yerde geçirmeye başlayacak olan, yeni sorumluluklar alması ve yeni kurallara uyması beklenen bir çocuğun tedirgin ve endişeli olması, hatta bazen okul korkusu yaşaması, bir noktaya kadar gayet doğaldır. Normal şartlar altında, bu durum fazla zaman geçmeden sona erer ve çocuk okula uyum göstermeye başlar. Ancak aradan haftalar geçtiği halde hâlâ bir ilerleme kaydedemeyen çocuklar için uzman desteği almak gerekebilir. "Bir gün nasıl olsa alışacak" diye çok uzun süre beklememelisiniz, zira okula alışma sürecinde uzun süre sorun yaşayan çocuklar derslerinde başarısız olurlar ve bu durum, eğitim hayatlarının ilerleyen dönemlerini de olumsuz etkileyebilir.

Aşırı Bağlılık ve Aile Tutumunun Etkisi

Çocuğunuzun etrafından bir an bile ayrılmayan, onun bütün ihtiyaçlarını giderip her istediğine “Evet” diyen bir anneyseniz, çocuğunuzun okula alışması daha bağımsız, daha çok sorumluluk almış ve "Hayır" cevabına da alışmış bir çocuğa göre daha zor olabilir. Anneler ve çocukları arasındaki sevgi bağı başka, aşırı bağlılık başka bir şeydir; ikincisi, bu ve benzer durumlarda sorun yaşanmasına yol açabilir. Aşırı koruyucu tutum, çocuğun kendi başına problem çözme yeteneğini köreltir ve dış dünyayla güvenli bir şekilde etkileşim kurmasını engeller. Çocuğun kendine olan güvenini inşa etmesi için, onun kendi adımları ile keşfetmesine ve bazı sorunlarla tek başına başa çıkmasına izin vermek gerekir.

Çocuğunuzun Okula Alışmasına Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

• Sakin ve Güven Veren Bir Tutum Sergileyin: Öncelikle sizin sakin davranmanız, dramatik ayrılık sahneleri yaratmaktan kaçınmanız gerekiyor. Çocuklar, ebeveynlerinin kaygılı olduğunu anlar ve bu kaygı onlara da bulaşır. Ayrılık anında net ve kısa bir şekilde vedalaşın, sarılın ve günün sonunda onu alacağınızı hatırlatın. Güven veren bir gülümseme ve kararlı bir duruş, çocuğunuzun kendini daha güvende hissetmesini sağlar.

• Olumlu Düşünceler Yaratın: Çocuğunuzun okul ve okul hayatı hakkında hayal kurmasını, ortamı ve hayatındaki bu yeniliği merak etmesini teşvik edin. Ona yeni arkadaşlıklar kuracağını, farklı oyunlar oynayacağını ve ilginç şeyler öğreneceğini anlatın.

• Hazırlık Sürecine Dahil Edin: Onun için okul malzemeleri alacak, odasını yavaş yavaş bir öğrencinin odasına dönüştürmeye başlayacaksınız. Alışveriş yaparken ve odasını düzenlerken ona da seçenekler sunun, fikrini alın. Bu, süreci sahiplenmesini ve okula karşı pozitif duygular beslemesini sağlar.

• Hikaye Kitaplarından Faydalanın: Okula başlamayı hikaye eden kitaplar alın ve bunları çocuğunuzla beraber okuyun. Gerekirse okula uyum sürecinde yaşanan sorunlarla ilgili hikayeleri de okuyun. Olumlu bir şekilde biten bu öyküler, ona moral verecek ve yalnız olmadığını hissettirecektir.

• Kademeli Ayrılık Yöntemini Kullanın: Bazı okul yetkilileri bu yöntemi tercih etseler de, okulun ilk günü fazla kaygılı olan, ağlayan bir çocuğu öylece bırakıp gitmek doğru değildir. Çocuğunuz sizin kendisini okula bırakıp gitmenize karşı fazla tepkiliyse, idarecilerle de konuşarak okuldan adım adım uzaklaşın. İlk günler kısa süreli ziyaretlerle başlayıp, süreyi kademeli olarak uzatmak faydalı olabilir.

• Bilgi Verin ve Sorularını Yanıtlayın: Çocuğunuza okul hakkında ayrıntılı bilgiler verin, bütün sorularını cevaplayın. Okulda ne kadar zaman geçireceğini, öğle yemeğinin saat kaçta olduğunu, hangi derslerin olduğunu, teneffüslerin ne kadar sürdüğünü somut örneklerle anlatın. Belirsizlik, kaygıyı artırır.

• Kararlılığınızı Gösterin (Ama Sert Olmayın): Okula gitmemeyi bir alternatif olarak kabul etmediğinizi, bu konuda gayet kararlı olduğunuzu anlamasını sağlayın. Sorun çıkarıyorsa sinirlenip bu kararlığınızı sert ve kırıcı bir şekilde ortaya koymayın. Serinkanlı, anlayışlı ve yumuşak davranmalısınız ama asla kendisini okula göndermekten vazgeçeceğinizi umut etmemeli. ocuğunuzu anlamak, ancak onun zayıflıklarına boyun eğmemek, bu sürecin en kritik noktasıdır.

• Empati Kurun, Kıyaslamayın: Problem yaratmayan bir çocuğu örnek gösterip öyle bir çocuğu tercih edeceğiniz veya daha çok beğendiğiniz hissini uyandırmayın. Asla çocuğunuzun korkusuyla alay etmeyin. Tersine, onu anladığınızı söyleyin ve bu duygusunun geçici olduğu konusunda ikna edici konuşmalar yapın. Örneğin, “Yeni bir şeye başlamak korkutucu olabilir, seni anlıyorum. Ben de ilk işe başladığımda benzer şeyler hissetmiştim. Ama zamanla her şeyin yoluna gireceğine eminim.” gibi cümleler kurarak ona destek olabilirsiniz.