Alzheimer Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Nörodejeneratif, yani insan beynindeki nöronları etkileyen bir hastalık olan Alzheimer, algılama, mantıklı düşünme, muhakeme kurma ve hafıza gibi bilişsel fonksiyonların bozulmasına ve günlük aktivitelerin etkilenmesine sebep oluyor. İstatistikler, henüz kesin bir tedavisi bulunamamış olan bu hastalığın gelişmesine yol açan bir numaralı faktörün ileri yaş olduğunu gösteriyor. Bazı veriler, şeker hastalığı, hipertansiyon, obezite, kandaki yağ miktarının artması (Hiperlipidemi) ve koroner arter hastalığı gibi vasküler (damarlarla ilgili) risk faktörleriyle mücadele etmenin Alzheimer’in gelişmesini önleyebileceğine işaret ettiğinden, Alzheimer hastalarında beslenme ve yaşam tarzının gerektiği şekilde düzenlenmesinin hastalığın seyrini olumlu etkileyebileceği düşünülüyor. Kesin kanıtlar olmamakla beraber, Alzheimer hastasına bakmak durumunda olan kişilerin, hastanın beslenmesini doktorun tavsiyesi ışığında gerektiği şekilde ayarlamaya önem vermeleri gerekiyor.

Zamanla birçok şeyi tek başına yapamaz, yalnız bırakılamaz hale gelen Alzheimer hastaları, hastalığın ileri evrelerinde başta malnütrisyon (yetersiz beslenme) olmak üzere bazı beslenme sorunları yaşayabiliyorlar. İştahsızlık, mide bulantısı, tat ve koku duyularının azalması, ağız ve diş sağlığı ile ilgili sorunlar ve ilerleyen zamanlarda yutma fonksiyonunun bozulması, hastanın ağızdan besin alımının azalmasına sebep olabiliyor. Bunun yanı sıra, Alzheimer’li bireyin kronik hastalıkları olması, çeşitli ilaçlar kullanması, depresyona girmesi, ekonomik sorunlar ve hastayla ilgilenen kişilerin bu konuda doğru davranmaması da yetersiz beslenmenin sebepleri arasında yer alıyor. Alması gereken besinlerden mahrum kalan vücudun savunma sistemi zayıflıyor. Bu da başka hastalıklara ve malnütrisyonun devam etmesi durumunda ölüme yol açabiliyor. Malnütrisyonun erken dönemde tespit edilmesi ve gereken müdahalenin yapılması ise hastalığın gidişatını olumlu etkiliyor.

Beslenme ve Alzheimer İlişkisi: Neden Dikkat Etmeliyiz?

Alzheimer hastalarında beslenme düzenini ve yaşam tarzını ayarlarken, bu durumun sadece kilo alıp vermeyle ilgili olmadığını, aynı zamanda beyin sağlığını doğrudan etkilediğini anlamak önemlidir. Özellikle damar sağlığını destekleyen beslenme biçimleri, bilişsel fonksiyonların korunmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle, Akdeniz tipi beslenme veya MIND diyeti gibi beyin sağlığına odaklanan beslenme modelleri önerilmektedir.

Vasküler Sağlık: Yüksek tansiyon, diyabet ve yüksek kolesterol gibi damar sağlığını etkileyen faktörler, beyindeki kan akışını bozarak bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebilir. Bu risk faktörlerini kontrol altına almak, Alzheimer'in ilerlemesini yavaşlatabilir.
Malnütrisyonun Tehlikeleri: Alzheimer hastalarında iştahsızlık, yutma güçlüğü ve besinleri unutma gibi nedenlerle yetersiz beslenme riski çok yüksektir. Bu durum, hastanın bağışıklık sistemini zayıflatır, kas erimesine ve yara oluşumuna (bası yaraları) neden olabilir.

Alzheimer Hastaları İçin Beslenme Önerileri

Alzheimer hastalarında beslenme düzeni ve yaşam tarzını ayarlarken şu noktalara özellikle dikkat edilmesi gerekiyor:

Sebze, Meyve ve Balık Tüketimi Arttırılmalı: Fırında ya da buğulama gibi sağlıklı pişirme yöntemleriyle hazırlanan balıklar, içerdiği Omega-3 yağ asitleri sayesinde beyin sağlığını destekler. Antioksidan zengini sebze ve meyveler ise beyindeki oksidatif stresi azaltır.
Vitamin Alımı: Doğal besin maddelerinden yeterince E ve B12 vitamini alınması sağlanmalıdır. E vitamini, serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını önlerken, B12 vitamini sinir hücrelerinin sağlığı için kritik öneme sahiptir.
Basit Karbonhidratlar ve İşlenmiş Gıdalardan Uzak Durulmalı: Beyaz un, şekerli içecekler ve paketli atıştırmalıklar gibi basit karbonhidratlar, kan şekerini hızla yükseltip düşürerek beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bunun yerine, tam tahıllar, baklagiller ve sebzeler gibi kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir.
Süt Ürünleri ve Diğer Besinler: Günlük beslenmede yoğurt, çökelek, lor gibi süt ürünlerine ve süte yer verilmeli. Bu besinler, kemik sağlığı için kalsiyum ve bilişsel fonksiyonlar için B12 vitamini sağlar.
Yağ Tüketimi: İleri yaştaki hastaların fazla miktarda yağ tüketmemesine dikkat edilmeli. Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado gibi) tercih edilmeli ve doymuş yağlardan (kırmızı et, tereyağı gibi) uzak durulmalıdır.
Hidrasyon: Alzheimer hastaları, susuzluk hissini unutabilirler. Bu nedenle, gün içinde düzenli olarak su veya bitki çayları içmeleri teşvik edilmelidir. Dehidrasyon, bilişsel semptomları kötüleştirebilir.

Pratik Yaklaşım ve Bakıcılar İçin İpuçları

Bir Alzheimer hastasına bakım vermek oldukça zor ve yıpratıcı bir şeydir ve yukarıdaki maddelerin uygulanması hiç kolay olmayabilir. Ancak, hastaya bakan kişi veya kişiler, bu pratik yöntemleri uygulayarak hastanın beslenmesini kolaylaştırabilir.

Yutma Güçlüğü ve Diş Sorunları: Yutma fonksiyonu bozulduğunda, yiyecekler püre haline getirilmeli veya sıvı gıdalarla beslenme sağlanmalıdır. Ağız ve diş sağlığı sorunları, yemek yemeyi acı verici hale getirebilir; bu nedenle düzenli diş kontrolleri yapılmalıdır.
Yeme Ortamını Düzenleme: Hastanın yemek yediği ortamın sakin ve dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılmış olması önemlidir. Televizyonu kapatın ve hastayla yiyecekler hakkında konuşarak onu yemeğe teşvik edin.
Düzenli Egzersiz: Hastanın düzenli olarak egzersiz yapması sağlanmalı. Hafif tempolu yürüyüşler veya el-kol hareketleri gibi basit egzersizler, kasların erimesini önler, kan dolaşımını düzenler ve bası yarası oluşumu riskini azaltır.

Sonuç olarak, Alzheimer hastalarında beslenme ve yaşam tarzı, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilecek güçlü araçlardır. Yetersiz beslenen ve hareket etmeyen hasta bireyin durumu daha hızlı bir şekilde kötüleşecektir. Bu nedenle, hastanın fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak için bu önerilere dikkat etmek büyük önem taşır.