Ev Hizmetleri Sektöründe Çalışanların İşe Giriş Bildirgesi Nasıl Yapılır?

Türkiye’de ev hizmetleri sektörü, hem çocuk bakımı hem yaşlı bakımı hem de temizlik ve günlük destek işleriyle geniş bir alanı kapsamaktadır. Yıllardır ailelerin en çok ihtiyaç duyduğu alanlardan biri olan ev hizmetleri, aynı zamanda sosyal güvenlik sisteminin de yakından ilgilendiği bir konudur.

Ev hizmetlerinde çalışan kişilerin sigortalı olması, hem işçilerin haklarının korunması hem de işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından son derece önemlidir. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Ek 9. maddesi ile bu alanda önemli düzenlemeler yapılmış, ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılık durumları netleştirilmiştir.

Bu yazıda, ev hizmetlerinde çalışanların işe giriş bildirgesinin nasıl yapılacağı, 10 gün kriterine göre ayrımlar, bildirim süreleri, dikkat edilmesi gereken noktalar ve cezai yaptırımlar tüm detaylarıyla anlatılacaktır.

1. Mevzuatın Tarihçesi ve Temel Düzenleme

Eskiden ev hizmetlerinde çalışan kişiler için sigortalılık şartları daha sınırlıydı. Düzenli ve ücretli olarak çalışmayan kişiler sigortalı gösterilmiyor, bu durum da sosyal güvenlik haklarının kaybolmasına yol açıyordu.

1 Nisan 2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan “Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9. Maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ” ile birlikte ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılık durumları yeniden düzenlenmiştir.

Bu düzenleme ile birlikte:

• Ücretli ve sürekli çalışma şartı yerine “10 gün” kriteri getirilmiştir.

• Ay içinde aynı işveren yanında 10 günden az çalışanlar ile 10 gün ve daha fazla çalışanlar için farklı sigortalılık şartları belirlenmiştir.

2. Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Üzeri Çalışma Durumu

Ay içinde 10 gün ve daha fazla süreyle çalışan ev hizmetleri personeli için tam kapsamlı sigorta primi yatırılmaktadır.

Bu primler şunları içerir:

• Sağlık sigortası primi

• Emeklilik (malullük, yaşlılık, ölüm) primi

• İşsizlik sigortası primi

• İş kazası ve meslek hastalığı primi

Bu kapsamda çalışanların sigortalılığı, normal işçilerle aynı haklara sahiptir. Yani emeklilik, sağlık hizmetlerinden faydalanma ve işsizlik ödeneği gibi haklardan yararlanabilirler.

3. Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Çalışma Durumu

Ay içinde aynı işveren yanında 9 gün veya daha az süreyle çalışanlar için farklı bir düzenleme yapılmıştır.

• İşveren konumunda sayılmazlar.

• Ancak yine de bu kişiler için iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenmek zorundadır.

• Prim oranı, günlük kazancın %2’si olarak belirlenmiştir.

Bu şekilde çalışanlar yalnızca iş kazası ve meslek hastalığına karşı korunur, diğer sosyal güvenlik haklarından yararlanamazlar.

4. İşe Giriş Bildirgesi Nasıl Yapılır?

Sosyal Güvenlik Kurumu, ev hizmetleri çalışanları için iki farklı form düzenlemiştir:

1. Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge

2. Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge

Bu formlar, SGK müdürlüklerinden temin edilebileceği gibi, SGK’nın internet sitesinden de indirilebilir. İşlem adımları şöyledir:

• Formlar doldurulur ve SGK’ya teslim edilir.

• İlk defa Ek 9. madde kapsamında sigortalı çalıştırılıyorsa, bildirge ilgili ayın sonuna kadar kuruma verilmelidir.

• İşten ayrılışlar için de 10 gün içinde SGK’ya bildirim yapılması gerekir.

Bildirgenin verilmemesi halinde asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır. İşten ayrılışın zamanında bildirilmemesi durumunda ise ceza, asgari ücretin onda biri kadardır.

5. Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Meslek adları ve kodları: Bildirgelerde, Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenen meslek kodlarının yazılması zorunludur.

• Ücret değişiklikleri: Çalışanın ücreti veya gün sayısı değiştiğinde, bu durum SGK’ya yeni bildirge ile bildirilmelidir.

• Evrak tarihi:

  • Evrak kuruma elden veriliyorsa, teslim edildiği tarih esas alınır.

  • PTT aracılığıyla verilirse, gönderinin postaya verildiği tarih esas alınır.

• Eksik gün gerekçeleri: İstirahat, tutukluluk, doğal afet, kısa çalışma gibi nedenler mutlaka belgelerle SGK’ya bildirilmelidir.

6. Bildirgelerin Temin Yeri ve Teslim Şekilleri

Bildirge formları:

• SGK il ve ilçe müdürlüklerinden alınabilir.

• SGK’nın resmi internet sitesinden indirilebilir.

Ay sonuna kadar kuruma teslim edilmesi zorunludur. Eğer ay sonu tatil veya resmi tatile denk gelirse, bildirgeyi takip eden ilk iş günü teslim etmek mümkündür.

7. Cezai Yaptırımlar

• Bildirgenin verilmemesi: Asgari ücret tutarında ceza

• İşten ayrılışın bildirilmemesi: Asgari ücretin onda biri kadar ceza

• Yanlış beyan: Eksik gün veya ücret bildirilmesi halinde ayrıca cezai işlem uygulanır.

Bu nedenle, bildirgelerin zamanında ve doğru şekilde verilmesi hem işveren hem de çalışan için kritik öneme sahiptir.

8. Örnek Senaryolar

• Haftada 2 gün gelen temizlikçi: Aylık toplam 8 gün çalışıyorsa, işveren sadece %2 oranında iş kazası primi öder.

• Çocuk bakıcısı: Haftada 5 gün çalışan bir bakıcı aylık 20 gün çalışıyorsa, tüm sigorta kollarına prim yatırılır.

• Kısa süreli yardımcı: Tatil döneminde 15 gün çalışan bir kişi için de tam kapsamlı sigorta yatırılır.

Bu örnekler, 10 gün kriterinin uygulamadaki önemini göstermektedir.

9. Sık Sorulan Sorular

Ev hizmetlerinde çalışan herkes sigortalı mı yapılmalı?
Evet. Çalışma süresine göre 10 gün altı ya da üstü olmak üzere tüm çalışanların sigortalanması gerekir.

10 günden az çalışan bir personelin işsizlik primi yatırılır mı?
Hayır. Sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi ödenir.

Bildirgeyi internet üzerinden gönderebilir miyim?
Evet. SGK’nın resmi internet sitesinden indirilen formlar doldurularak kuruma gönderilebilir.

Bildirgeyi geç verirsem ne olur?
Bir asgari ücret tutarında para cezası uygulanır.

Sonuç

Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı yapılması, hem çalışan haklarının korunması hem de işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından büyük önem taşır. 5510 sayılı Kanunun Ek 9. maddesi, ev hizmetlerinde sigortalılık durumunu netleştirmiş, 10 gün kriteriyle işverenler ve çalışanlar için yeni bir düzen getirmiştir.

İşe giriş bildirgelerinin zamanında ve doğru şekilde verilmesi, ileride doğabilecek hukuki ve mali sorunların önüne geçer. Bu nedenle, ev hizmetlerinde çalışan kişilerin işe giriş bildirgesini hazırlarken dikkatli olunmalı, gerekirse uzman desteği alınmalıdır.